We spreken Tim van Zutphen, assitant professor Health & Food aan de RUG/Campus Fryslân van de University of Groningen, over de zogenaamde bloeizones in Friesland. In een sessie tijdens het Gezondheidsfestival op 28 november in Leeuwarden wordt aandacht besteed aan Enerzjyk Eastermar; Wolwêze Sint Nyk en 058 Samen Sterk Leeuwarden. Drie bijzondere initiatieven waarin hard samengewerkt wordt aan Meer Gezonde Jaren voor inwoners. Tim is zelf betrokken bij de laatstgenoemde. En hoewel hij nog niet precies weet of hij op het podium zal staan, is hij zeker aanwezig om vragen over het project te beantwoorden.

Wat zijn bloeizones eigenlijk?

Bloeizones zijn verschillende gebieden in Friesland waar op eigen wijze wat wordt gedaan rondom gezondheid. Er is heel veel over te vertellen. Het zijn projecten die door een inwoner zelf worden opgestart. We kijken dan hoe we dat van onderuit kunnen stimuleren. Echt samendoen. Het gaat om verschillende projecten in Friesland, die worden gemonitord vanuit het Fries Sociaal Planbureau door Jesse David Marinus. Maar omdat ze betrekking hebben op de belevingswereld van specifieke inwoners, zijn ze per zone allemaal anders. Wat wel hetzelfde is dat ze altijd om leefbaarheid en gezondheid gaan. In Bakkeveen heb je bijvoorbeeld een huisarts, die dacht ‘er komen steeds mensen in mijn spreekkamer, die ik moet oplappen. Maar hoe mooi is het als we een omgeving kunnen creëren waarin mensen wat gezonder leven?’’

Kun je wat vertellen over de bloeizone waar je zelf bij betrokken bent?

‘058 Samen Sterk Leeuwarden is dat. Daar was een jongen met overgewicht, die zelf diabetes had. Op een gegeven moment heeft hij het roer helemaal omgegooid en is hij veel gezonder gaan leven. En dacht vervolgens ‘kan ik dat ook niet voor anderen doen?’ Door samen te gaan bewegen. Uit z’n eigen enthousiasme geeft hij nu beweegtrainingen. En het mooie is bovendien, vaak in kwetsbare wijken uit Leeuwarden, met mensen die normaalgesproken moeilijk te bereiken zijn. En die weet hij nu dus wel te bereiken. Ze bewegen met zo’n 25 à 30 mensen drie keer per week samen. En het is de bedoeling om dat uit te breiden. Heel mooi. En het heeft spin-offs naar gezonder eten en ook naar beter meedoen in de samenleving.  Want hoe je meedoet en welk perspectief je hebt is vaak wel inherent aan gezondheid. Er zitten best veel mensen bij met een migrantenachtergrond, die niet zo goed geïntegreerd zijn en weinig mogelijkheden hebben. En hij breidt die dan voor- en samen met hen uit.’

Wat is jouw rol hierin?

‘Ik ben betrokken omdat deze groep het ook lastig vindt om gezond te eten. Als je Nederlands niet zo goed is en bent op zoek naar druivenbladeren voor een traditioneel gerecht is dat niet makkelijk in een Nederlandse supermarkt. Dus zijn we gaan kijken hoe we de eetgewoonten beter kunnen laten aansluiten op wat er te koop is. Hoe kunnen we toch gerechten maken als je de ingrediënten niet kunt vinden. We zijn daarvoor letterlijk samen gaan koken en willen dat nu een vervolg geven in de rest van Leeuwarden.’

Mooi. En hoe wordt dat nu verder opgepakt?

‘Het begint allemaal bij vrijwilligers. Maar deze projecten worden nu ook door de gemeente ondersteund. Omdat zij ook zien dat het werkt en er mensen worden bereikt, die je anders niet bereikt. En ook de Friesland Zorgverzekeraar heeft gesponsord en heeft subsidie weten te vinden voor uitbreiding naar de wijken. Professionele organisaties zien ook dat het werkt. De basis is dat van onderaf het initiatief wordt genomen en daarna wordt ondersteund.’

Je moet het dus niet zelf willen bedenken?

‘Je hebt blue zones in de wereld. Plekken waar mensen oud worden en lang gezond blijven. Daar zijn deze groeizones in Friesland op geïnspireerd. Onder andere omdat het daar ook vanuit de mensen zelf komt. Het lijkt erop dat in kwetsbare wijken, waar mensen moeilijk in beweging te krijgen zijn, het succesvoller is als initiatieven vanuit de mensen zelf komt. Er is ook veel wantrouwen naar het institutionaliseren ervan en dat maakt het ook lastig om te faciliteren. Het is gewoon beter om goed te kijken wat er al gebeurt en daarop aan te haken. Goed kijken ook naar de context. Hoe leven mensen. We kunnen in een ziekenhuis wel zeggen dat je minder moeten roken en gezond eten belangrijk is. Maar als je in je eigen omgeving wordt tegengewerkt, werkt zo’n advies niet.’

Wat wil je mensen op het Gezondheidsfestival meegeven?

‘De zorg in Noord-Nederland komt onder druk te staan. Er moet dus wat gebeuren in de preventie. De groeizones zijn daar een mooi voorbeeld van. Kom kijken dus.’